تغییر و اصلاح رفتار کودک

تغییر و اصلاح رفتار کودک روشی است که هدف آن ارتقای رشد کودک و اداره کردن رفتار کودک به روشی سازنده و غیر آسیب زننده است

اصول تغییر الگوی رفتار

1) ثبات رفتاری : به این معنی است که هر زمان کودک یک رفتار را نشان داد، یک پاسخ ثابت دریافت نماید و پاسخی که امروز به او می دهیم با پاسخ چند روز یا چند هفته بعد تفاوتی نکند.
2) ثبات مکانی : به این معنی است که در هر مکان که کودک یک رفتار را نشان داد، یک پاسخ ثابت دریافت نماید و پاسخی که در منزل به او می دهیم با پاسخی که در اجتماع یا در منزل دیگران به او می دهیم تفاوتی نکند.
3) ثبات فردی : بی این معنی است که هر فرد اعم از پدر، مادر یا دیگر تربیت کنندگان کودک در پاسخ به رفتار کودک، پاسخ حتی الامکان مشابه و ثابتی نشان دهند و پاسخی که پدر، مادر، پرستار یا آموزگار به او می دهند باهم تفاوتی نکند.
4) در هر زمان بر روی یک رفتار خاص تأکید شود ) بهتر است یک دفترچه رابط بین والدین و مشاور وجود داشته باشد(
5) برای انجام هر فعالیت، قوانینی را تنظیم کرده و دسته بندی نمایید.
6) قبل از شروع هر کار باید قوانین آن کار با کودک مرور شود.
7) لیست قوانین هر کار را بنویسید و در محل مخصوص همان فعالیت قرار دهید. می توانید قوانین را روی مقواهای بزرگ بنویسید و روی دیوار بزنید یا روی کارت هایی چاپ کنید و در اختیار بچه ها قرار دهید یا حتی روی نوار ضبط کنید تا با گوشی گوش دهند.

روش صحیح تنبیه کودکان چیست؟

• تنبیه punishment به معنای کینه توزی و آزار رساندن نیست، تنبیه یک اصل رفتاری برای کنترل کردن رفتار است و باید حس مسئولیت پذیری را در فرد به وجود آورد نه انتقام و پرخاشگری.
• انواع تنبیه های نادرست شامل موارد زیر است:
تنبیه فیزیکی: کتک زدن. تنبیه کلامی: دیگه اصلاً دوستت ندارم. من دیگه مادر تو نیستم. تنبیه روانی: تحقیر کردن، مقایسه کردن و تبعیض قائل شدن.
پیامدهای تنبیه نادرست:
• واکنش عاطفی: گریه کردن، گستاخی و احساس انزجار و تنفر نسبت به فرد تنبیه گر
• اجتناب از فرد تنبیه گر و یا موقعیت تنبیه
• افزایش شدت عمل و یا جایگزینی رفتار نامطلوب دیگر
• پرخاشگری، لجبازی و یا رفتار انفعالی
و در نهایت رفتار تنبیه شده پس از پایان یافتن تنبیه در خزانه رفتار فرد باقی می ماند و تنها به صورت موقت و در حضور فرد تنبیه گر حذف می شود.
شرایط تنبیه صحیح روانشناختی:
• ملایم باشد و به اندازه باشد
• تنبیه موردنظر باید فوراً و بلافاصله بعد از وقوع رفتار صورت گیرد
• رفتار جانشین مشخص شود
• کودک بداند چرا تنبیه می شود یعنی با ذکر علت تنبیه باشد ( در غیر اینصورت اصلاح صورت نمی گیرد)
• همراه با قاطعیت باشد نه خشونت
• رعایت شئونات انسانی صورت بگیرد

انواع روش های صحیح تنبیه از نظر روانشناسی:

1) خاموشی یعنی هیچ تماس فیزیکی نباید برقرار شود. هیچ تماس یا ارتباط کلامی نباید برقرار شود. هیچ تماس چشمی با کودک برقرار نشود.
مواردی که می توان نادیده گرفت:
• پافشاری بر انجام کاری که والدین موافق نیستند
• جلب توجه به شکل نامناسب/ گریه کردن و قشقرق راه انداختن/ جیغ زدن و نق زدن/ بحث کردن
مواردی که نمی توان نادیده گرفت:
• رفتارهای خطرساز (برای خود و دیگران)
• عدم اطاعت زیرا اگر عدم اطاعت نادیده گرفته شود، کودک یاد میگیرد که میتواند از انجام کاری که به او گفته اید شانه خالی کند.
2) تنبیه کلامی: هشدار دادن و اخطار دادن، با قاطعیت نه گفتن. (همراه با دلایل منطقی) توجه داشته باشید تهدیدهای غیرقابل اجرا نشانه عدم قاطعیت است.
3) تنبیه عملی: محروم کردن، جریمه کردن، جبران کردن، خلوت کردن.
ادامه دارد….

نوشته : بنت الهدی امیری
مدرس دانشگاه

چرا فرزندم یک دوست خیالی دارد؟

بسیاری از والدین وقتی کودک معمولا بین ۳ تا ۵ سالشان یک دوست خیالی خلق میکنند، دچار نگرانی میشوند. والدین میپرسند چرا او به چنین دوستی نیاز دارد؟ آیا او نمیتواند تفاوت یک انسان واقعی و یک موجود خیالی را درک کند؟ هر چند که آنها گاهی با این کارهای کودک سرگرم میشوند اما اغلب از این کارهای کودک پریشان میشوند.
حضور یک دوست خیالی یکی از بخش های مهم و خلاق رشد برای بسیاری از کودکان است. این دوست به کودک کمک میکند با عواطف و مشکلاتی کنار بیاید که شاید در غیر اینصورت نمیتوانست آنها را تحمل کند. مثلا ممکن است دوست خیالی کودک هنگام نقل مکان به یک خانه جدید و ترک دوستان واقعی اش، ‌تنهایی او را تسکین دهد یا شاید دوست خیالی به او کمک کند تا خود را با به دنیا آمدن یک نوزاد تازه در خانواده، شروع رفتن به مهد کودک، ‌یادگیری های خانه وفق دهد. گاهی او یک حیوان خیالی مثل سگ را خلق میکندتا بتواند بر ترسش از سگ غلبه کند، یا آرزو میکند که یک سگ داشته باشد.
اگر کودک احساس کند بیش از حد توسط والدینش کنترل میشود یا این کارش مورد تایید آنها نیست، شاید دوستی را خلق کند که کاملا برای او قابل پذیرش است و همیشه او را دوست دارد. شاید خودش تبدیل به والدی پر توقع برای او شود. گاهی کودک از دوست خیالی اش کمک میکیرد تا احساس گناهش را تسکین دهد. زیرا کودکی که کار اشتباهی انجام داده از تنبیه و از دست دادن عشق والدینش میترسد. اکر او عمیقا

از طرد شدن میترسد در این صورت این دوست خیالی اوست که متهم میشود.
اگر کودکتان یک دوست خیالی دارد شاید سوال کنید که در این مورد چه کاری را میتوانید انجام دهید؟ سازش بهترین راه است. اگر فکر میکنید فرزندتان به خاطر احساس عجز درگیر خیالبافی شده میزان آزادی در نظر گرفته شده برای او را بررسی کنید. شاید بتوانید برای او فرصت های بیشتری قرار دهید تا احساساتش را بیان و کشف کند. اکر به نظر میرسد که کودکتان بدلیل نقل مکانی که اخیرا داشته یا عدم حضور همبازیهایش در کنار او تنها مانده، به او کمک کنید دوستان خوبی پیدا کند. همچنان که کودک بزرگتر میشود از دوست خیالی خود دست میکشد و بتدریج خصوصیات و مسولیتهایی را که به دوست خیالی خود نسبت میداد را میپذیرد. سر انجام، شما و او به این دوره کوتاه به عنوان مرحله جالبی از رشد نگاه خواهید کرد که آنرا پشت سر گذاشته اید.

چگونه از چهره افراد خصوصیات آنان را بیشتر بشناسیم؟

چـهره خـوانـی به این مـعـنـا است كه شما فـقــط با با نگاه كردن به صورت اشخاص پی بـه خـصـوصـیات اخلاقی و شخصیتی او ببرید. چـهره خـوانـی توسـط مردم در اعصار مختلف انجام شده است. شـناخـتـن افراد تنها از روی خصوصـات ظـاهـری آنها مساله بسیار جالبی است. نـكات ظـریف و دقیـق و پیچیدگیهای بسیاری در علـم چـهـره خـوانـی وجـود دارد ولی ما در اینجا به بیان نكات اصلی تر و مهمتر آن بسنده می كنیم.

چهره خوانی چیست؟

بشر در طول قرون متمادی سعی نموده تا با پیوند زدن خصـیصـه هـای صـورت افـراد بـه ویژگیهای شخصیتی، متوجه افكار و درون دیگران شود. با گـذشـت سـالها علم چهره شناسی نیز گسترش یافته و به شاخه های مختلف تـقسـیم شـده است. بـرای مثـال “متوپوسكپی” علم پی بردن به سیرت و درون آدمی از روی خطوط روی پیشانی است.

“فرنولوژی” علم جمجمه خوانی و مطالعه طرز تشكیل جمجمه میباشد كه به بنا نهادن شخصیت و امیال ذاتی و روانی افراد كمك می كند.
“فیزیـوگـنومی” یا عـلم چـهره شـنـاسی، موضوعی است كه ما به آن خواهیم پرداخت. این علم به ما می آموزد كه چگونه از روی چهره افراد پی به شخصیت آنها ببریم.
امروزه دانشمندان به چنین علومـی، “شـبـه علـوم” اطـلاق كرده و بـهای زیـادی بــه آن نمی دهند و هـمانند عـلومی مانـنـد “طالع بـینی” به آنها می نگرند: اثبات نشده ولی بیضرر. با این وجود هنوز بسیاری از مردم چهره خوانی را راهی مطمئن برای قضاوت در مورد افراد می دانند. چیزی كه اهمیت دارد این اسـت كـه چـهره را بصورت كامل و دقیق مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و تا رسیدن به همه حقایق از قضاوتهـای شـتابزده اجتناب كنیم.

اكنون گذری می كنیم بر نكات بنیادین چهره خوانی و چگونگی تشخص شخصیت افراد:

شكل صورت

دراز و كشیده: افرادی كه دارای چنین صورتی هستند عموما” دارای صـبر و تحمل زیاد بوده و توانایی حل مشكلات در آنها بیشتر است. جـذابـیـت و خوش تركیب بودن افراد با چنین صورتی نشانگر این است كه آنها معمولا كارهای خـود را نـیـمـه تمام رها نكرده و عادت به انجام امور بطور تمام و كمال دارند.
گرد: این شكل دلالت بر امیدواری زنده دلی و انرژی دارد. اینگونه افراد می تـوانند اتاقی دلگیر و ساكت را به بمبی از خنده و شادی تبدیل كنند.
پهن: اینگونه اشخاص بردبار و مهربان و معمولا افراد روشنفكری می باشند.
مربعی: طرفدار استقلال فردی و فردگرایی، سختـكوشـی بـرای دسـتـیـابی بـه آرزوها، زیركی و فعال بودن از ویژگیهای این افراد محسوب می شود.

پیشانی

صاف: كسانیكه كه دارای خطوط در پیشانی نیستـنـد، افـرادی اندیشمند و همیشه در حال تفكر می باشند و در تصمیم گیریها سریع و منطقی عمل می نمایند.
چروكیده: وجود خطوط در سطح پیشانی نشان می دهد كه ایـنـگونه افراد به سرعت هیجان زده و احساساتی شده و سریع آشفته و پریشان حال می گردند.

رمانها، داستانها و اشعار بسیار زیادی در مورد چشم و ارتباط آن با خصوصیات روحی و روانی انسان نوشته شده است. چشمها هیچگاه دروغ نمی گویند؛آنها بیانگر احساس درونی و واقعی ما می باشند.
اضطراب: اگر مابین عنبیه و پـلك پـایینی هـر دو چشم مـقداری سفیدی وجود داشت، آن شخص انسانی مضطرب و نگران است.
تندخویی: اگر بالای عنبـیه بخشی سفید رنگ وجود داشت، علاوه بر استرس نشانگر تندخویی و پرخاشگری در فرد است.
روان پریشی: چنـانچه دور تا دور عنبیه را سفیدی فرا گرفته باشد، نشانگر عدم تعادل و پایداری روح و روان فرد خواهد بود.
شادی: وجـود خـطوط كـوچـك در خـارج از چـشمها حاكی از خنده رویی و شادبودن فرد می باشد.

ابرو

صاف: صافی و مستقیمی ابروها نشانگر اندیشه، تفكر و ایده گرایی فرد می باشد.
كمانی: افرادی كه دارای ابروهای خمیده و كمانی هسـتند از حـكایـتـها و داسـتـانـهـای واقعی لذت می برند.
باریك: اینگونه افراد معمولا دارای اعتماد به نفس اندكی می باشند بخصوص اگر ابـروی آنها بجز باریكی، بالا و گرد نیز باشد.
پیوسته: پیوستگی ابروها نشانگر این است كه فرد دائما” در حال تفكر و اندیشـه بـوده و ایده های جالبی در سر دارد.

پلك

كوچك: اگر فاصـله بـین بالای پلك و مژه كم باشد بیانگر اسـتقلال فرد می باشد و اینكه آن فرد حتی ممكن است بصورت ارادی خودش را به دیگران نزدیك نكند.
بزرگ: بزرگ بودن پلك دلالت بر وابستگی شدید فرد به دیگران دارد.

بینی

كوچك: گفته می شود اشـخاصی كه بـیـنی كـوچـك دارنـد ذاتـا” افـرادی ضعیف و اغلب غیرقابل اتكا بوده و در تصمیم هایشان استوار و ثابت قدم نمی باشند.
بزرگ: بزرگی بینی نشانه ابتكار و عزم و اراده می باشد. یك شـخصـیت قـوی كه اثرش را برجای خواهد گذاشت.

نوشته شده توسط : بنت الهدی امیری
آکادمی موفقیت ایران / موسسه روانشناختی هاتف