تحلیل و تجزیه رفتار فردی

تحلیل رفتار متقابل تئوری‌ای است، که توسط دکتر اریک برن در سال 1950 میلادی ارایه گردید و به لحاظ کاربرد آن در حل مشکلات احساسی و رفتاری، مورد قبول جامعه روان‌شناسی قرار گرفته و تدریجاً در زمینه‌های، روان‌کاوی، گروه درمانی، مدیریت، جامعه‌شناسی، توسعه سازمانی و آموزش، نظریه‌های جدیدی ارایه نموده و گسترش پیدا کرده است. ابهام و پیچیدگی در مفاهیم، تخصصی بودن و زمان طولانی درمان در دیگر روش‌های روان درمانی باعث شد تا تحلیل رفتار متقابل با مفاهیم اساسی و واژه‌های ساده سریعاً جایگزین روش‌های روان درمانی قدیمی گردید. به همین جهت تحلیل رفتار متقابل عمومیت یافته و هر جا که انسان‌ها حضور داشته و با یکدیگر ایجاد رابطه می‌نمودند کاربرد عملی پیدا کرد و ابزاری برای تغییر و حل مشکلات قرارگرفت. تحلیل رفتار یک مکتب علمی کاربردی می‌باشد که در آن از به کار بردن مفاهیم پیچیده اجتناب شده است و نظریات آن به صورتی مطرح شده‌اند که به راحتی می‌توان آنها را مشاهده و تجربه نمود.
اریک برن با فهمیدن اینکه شخصیت انسان از سه حالت “خودآگاه” تشکیل شده رفتارهای پیچیده بین انسان‌ها را قابل فهم کرد.هر حالت “خودآگاه” یک مجموعه کامل از احساسات و فکرها و رفتار هایی است که ما با استفاده از آن‌ها واکنش نشان می دهیم.سه حالت “خودآگاه” والد و بالغ و کودک و فعل و انفعال بین آنها پایه نظریه تحلیل رفتار متقابل را تشکیل می دهند.

والد

قسمتی از رفتارها، افکار و احساسات انسان است که به دلیل تقلید نا خودآگاه از کارهایی که پدر و مادر انجام می دادند و یا برداشت ما از رفتار آنها است.والد از دو قسمت والد کنترل کننده(مثبت و منفی) و والد حمایتگر مهربان(مثبت و منفی) تشکیل شده است.

بالغ

قسمتی از رفتار ها که بصورت مکانی و زمانی است را شامل میشود.مثلاً اگر ما در حال رانندگی قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت میکنیم یعنی شرایط زمان و مکان را دریافت و بر اساس آن تصمیم به درست رانندگی کردن گرفته ایم.و یا همان افکار و احساسات انسان است که شبیه پردازش کامپیوتری است و پاسخ ما به اتفاقات حال حاضر است.تقویت بالغ یکی از اهداف تحلیل رفتار متقابل است.

کودک

قسمتی از رفتار ها، افکار و احساسات انسان است که تکرار دوران کودکی است.مثلاً کسی که نتیجه خوبی در کارش می گیرد با یک لبخند درخشان پاسخ می دهد. کودک به چند قسمت از قبیل طبیعی، منزوی، تربیت شده و پرخاشگر تقسیم میشود.

رفتارهای متقابل (تراکنش)

رفتارهای متقابل به ارتباط‌های انتظاری دوگانه بین انسان‌ها گفته می شود. مثلاً سلام کردن یک تراکنش است، چون که از طرف انتظار پاسخ می‌رود. این پاسخ با توجه به حالت “خود” طرف متقابل متغیر می‌شود و در این مورد خاص -سلام کردن- می‌تواند از یک جواب سلام کوتاه تا یک احوال‌پرسی درازمدت متغیر باشد.
تحلیل گران رفتارهای متقابل این توانایی را دارند که تشخیص دهند که انسان با کدام حالت “خود” رفتار می‌کند و رفتارهای بعدی او را پیش بینی کند و با مداخله کردن باعث بهبود کیفیت و موثر تر شدن ارتباط شوند.

نویسنده : بنت الهدی امیری

آکادمی موفقیت ایران