نارساخوانی چیست؟
مشکلات خواندن از اساسی ترین مشکلاتی است که کودکان با نارسایی های ویژه یادگیری با آن مواجه اند زیرا کودکی که نمی تواند بخواند شانس بسیارکمی جهت موفقیت در مدرسه دارد. واژه دیسلکسیا (Dyslexia) که با عنوان نارساخوانی ترجمه می شود، برای اولین بار در سال 1886 میلادی توسط رادلف برلین به ثبت رسید. این کلمه یک واژه مرکب یونانی است که از دو جزء dys به معنی اختلال و lexiaبه معنی کلمه ها ترکیب یافته است.
نارساخوانی طبق تعریف DSM-IR چنین تعریف شده است: حالتی که درآن پیشرفت خواندن پایین تر از حد مورد انتظار برحسب سن، آموزش و هوش کودک است. در DSM-IR ملاک های تشخیص زیر برای اختلال خواندن ذکر شده است:
1-پیشرفت در زمینه خواندن با در نظرگرفتن سن زمانی، هوش سنجیده شده است و آموزش متناسب با سن به طور قابل توجه پایین تر از سطوح مورد انتظار است.
2- اختلال موجود در بند1 به طور قابل ملاحظه ای در پیشرفت تحصیلی یا فعالیت های روزمره زندگی که مستلزم مهارت های خواندن است تداخل کند.
3- اگر نقص حسی وجود داشته باشد، مشکلات خواندن فراتر از آن حدی است که معمولاً با نقص همراه است.
به طورکلی برای مفهوم اختلال در خواندن هر تعریفی که بیان کنیم در چهارنکته زیر توافق کلی وجود دارد:
1-اختلال در خواندن احتمالاً به علت وضعیت عصب شناختی مادرزادی است.
2-این مشکل تا دوران نوجوانی و بزرگسالی ادامه می یابد.
3-این مشکل دارای ابعاد ادراکی، شناختی، زبانی است که شاخه های فرعی اختلال در خواندن یا نارساخوانی وجود دارد.
4-اختلال خواندن همراه با رشد و تحول منجر به نارسایی هایی در مهارت های دیگر می شود.
افراد نارساخوان درهنگام خواندن مرتکب اشتباهات متعددی می شوند ازجمله حذف، افزودن یا دگرگون کردن کلمات. این افراد در تفکیک بین حروف از نظر شکل و اندازه دچار اشکال هستند به خصوص حروفی که فقط ازنظر جهت یابی فضایی و درطول خطوط باهم تفاوت دارند( مانند bو dدر انگلیسی). سرعت خواندن آنها کم و غالباً با حداقل درک و فهم همراه است، این افراد در هجی کردن ضعیف هستند و گاه حروفی که باید خوانده شود پس وپیش می خوانند که علت آن عدم تثبیت کامل حرکات تعقیبی چشم به سمت راست یا چپ است. اکثر این افراد به علت اضطراب بالایی که دارند از خواندن و نوشتن پرهیز می کنند چراکه شکست های پیاپی در امر خواندن یا نوشتن سبب احساس شرم و پایین آمدن احساس عزت نفس در این افراد می شود. به طورکلی می توان مشکلات نارساخوانی را به گونه ای دیگر نیز تقسیم بندی کرد:
1-تشخیص شنیداری : این کودکان ممکن است در تشخیص صداهای گفتار مشکلاتی داشته باشند. مثلاً در تشخیص کلمات هم وزن (تانک و بانک) مشکل دارند.
2-ترکیب صدا : بعضی کودکان در ترکیب صداهای گوناگون برای ساختن کلمات اشکال دارند مثلاً نمی توانند صداهای”ب. آ. ر” را برای ساختن کلمه “بار” مورد استفاده قرار دهند.
3-مهارت های حافظه : بعضی از کودکان به علت اشکال در حافظه قادر به خواندن نیستند اشکال در حافظه شنیداری می تواند توانایی کودک را در به یادآوردن صداهای حروف وکلمات، حافظه دیداری شناخت حروف و کلمات و حافظه توالی ترتیب حروف و کلمات را تحت تأثیر قرار دهد.
4-کلمات دیداری : بعضی کلمات به اندازه ای در مطالب خواندنی تکرار می شوند که فرد آنها را به عنوان یک کل، نه مرکب از حروف گوناگونی که برای ساختن آنها باید دوباره زحمت کشید، یاد می گیرد و چون کلمه بلافاصله و بدون کوشش تشخیص داده می شود به مهارت خواندن سرعت می بخشد بعضی از کودکان نارساخوان این کلمات را نیز مانند کلمات دیگر می سازند و درنتیجه در زمینه خواندن و سرعت آن مشکل دارند.
5-مهارت های ادراکی نویسندگی : مهارت هایی چون توجه به حقایق و جزئیات، درک کلمات و جملات، به یادآوردن توالی وقایع، پی گیری کردن جهت مطلب ، خواندن سطحی برای تعیین جای اطلاعات معین، کسب نظر و ایده اصلی مطلب ومانند آن از مواردی است که معمولاً کودکان با نارسایی های ویژه یادگیری در آنها مشکل دارند. این کودکان ممکن است در درک معنی یک کلمه یا انتخاب معنی مناسب برای کلماتی که دارای چندین معنی هستند اشکال داشته باشند.
6-مهارت های ادراکی تعبیر و تفسیر : این مهارت ها شامل توانایی هایی همچون استنباط کردن، پیش بینی کردن نتایج، تشکیل یک نظریه و مانند آن است که به نظر می رسد بعضی از کودکان با نارسایی های یادگیری به تشخیص کلمات و جنبه های مکانیکی آن بیش از اندازه توجه می کنند و درنتیجه از درک نظریات ابراز شده باز می مانند.
نوشته شده توسط:
بنت الهدی امیری
مدرس دانشگاه
مشاور مدرسه شناختی / آکادمی موفقیت ایران
